Stały napęd na cztery koła – charakterystyka układu
Stały napęd na 4 koła to układ najbardziej skomplikowany i najdroższy. Stosuje się go przede wszystkim w samochodach terenowych, rzadziej w autach typu SUV i wybranych osobówkach. To system wykorzystujący aż trzy dyferencjały:
- Centralny mechanizm różnicowy rozdziela moc z silnika pomiędzy osiami tylną i przednią.
- Moc trafia do przedniego i tylnego mechanizmu różnicowego.
- Przedni mechanizm różnicowy dzieli moment obrotowy między kołami przedniej osi, tylny – osi tylnej.
Największą zaletą samochodów ze stałym napędem na 4 koła jest wysoka skuteczność niezależnie od warunków. To układ, który sprawdzi się podczas jazdy po śliskiej nawierzchni oraz w warunkach terenowych. Szczególnie w napędach, które dają możliwość ustawienia wyboru odpowiedniego do warunków trybu jazdy i blokady dyferencjałów. W takiej sytuacji na koła trafia różna wartość momentu obrotowego.
Niestety, stały napęd na cztery koła ma też wady. Jest on bardziej skomplikowany, a więc również droższy w naprawach. Auto jest też cięższe, co w połączeniu z ciągłym wprawianiem w ruch każdego koła przekłada się na wyższe spalanie.
Jak działa ręcznie dołączany napęd na 4 koła?
Samochody terenowe mogą mieć stały układ 4×4, ale może on być również dołączany manualnie. Jeżeli napęd na cztery koła jest dołączany ręcznie, podczas zwykłej eksploatacji w ruch wprawiana jest wyłącznie jedna – zazwyczaj tylna – oś. Koła drugiej osi załączają się dopiero po reakcji kierowcy. Wymaga to wciśnięcia odpowiedniego przycisku lub przesunięcia dźwigni. Moment obrotowy jest wówczas przenoszony do skrzyni rozdzielczej i przekazywany przez wały napędowe na wszystkie koła. W starszych samochodach na każde z kół jest przekazywany taki sam moment obrotowy, w nowszych może on być umiejętnie rozdzielany.
Z jednej strony ręcznie obsługiwany napęd na 4 koła przydaje się podczas jazdy terenowej, z drugiej – nie naraża na droższą eksploatację podczas jazdy po asfalcie. Przynajmniej wówczas, kiedy kierowca nie korzysta z napędu dodatkowej osi. Należy go wyłączyć ręcznie lub nie, ale tylko jeżeli auto ma na wyposażeniu dodatkowe sprzęgło w skrzyni rozdzielczej. Warto o tym pamiętać, ponieważ samochody z tym układem nie są tanie w naprawie i serwisowaniu. Innym dodatkiem może być reduktor zwiększający moment obrotowy trafiający na koła i zmniejszający prędkość auta.
Automatycznie dołączany napęd na wszystkie koła – jak działa?
Bardzo popularny napęd na 4 koła, głównie wynikający z popularności aut typu SUV i crossover. Mechanizmem różnicowym jest tutaj międzyosiowe płytkowe sprzęgło, które współpracuje m.in. z czujnikiem prędkości kół czy czujnikiem skrętu. Jeżeli układ wykryje poślizg kół przedniej osi lub utratę trakcji, automatycznie przekazuje moment obrotowy na tylne koła.
To układ, który jest wystarczający dla większości kierowców użytkujących SUV-y czy crossovery. To również najtańszy w produkcji, mniej skomplikowany i lżejszy układ na cztery koła. Przekłada się to na niższe koszty naprawy i serwisowania, aczkolwiek auto z tym układem nie nadaje się do jazdy terenowej. Nie jest to reguła, ale zdarza się, że niektóre modele dają nawet możliwość blokady układu 4×4, aczkolwiek najczęściej tylko do określonej prędkości.
Napęd na wszystkie koła w samochodach elektrycznych i hybrydowych
W napęd na 4 koła wyposażone są także niektóre samochody hybrydowe i elektryczne. W takiej sytuacji najczęściej każda z osi jest napędzana przez osobny silnik elektryczny. Napęd jest przenoszony po analizie danych spływających z różnych czujników, dzięki czemu na poszczególne koła trafia odpowiednia wartość momentu obrotowego. Dla oszczędności energii wybrane modele dają nawet możliwość wyłączenia jednej osi. Plusem takiego rozwiązania jest prostota. Układ jest też całkiem skuteczny, aczkolwiek dodatkowy silnik ma wpływ na masę samochodu.
Przeczytaj też: “Toyota RAV4 GR SPORT – kompaktowy SUV w usportowionej wersji”
Napęd na 4 koła – który wybrać?
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, który napęd na 4 koła jest najlepszy. Wiele zależy od potrzeb i wymagań kierowcy oraz pokonywanego terenu. Jeżeli to samochód typu SUV, crossover czy auto osobowe, wystarczy napęd dołączany automatycznie. Jest tani w naprawie i serwisowaniu, a przy tym zwiększy bezpieczeństwo w trudnych warunkach, w tym podczas jazdy zimą. W przypadku aut terenowych zaleca się napędy na cztery koła stałe i dołączane manualnie. Oczywiście takie auta sprawdzą się również podczas jazdy po asfalcie. Należy jednak zaakceptować wyższe zużycie paliwa oraz częstszy i droższy serwis.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o rodzaje napędów na 4 koła
Jakie są rodzaje napędów na wszystkie koła?
Trzy najpopularniejsze systemy 4×4 to układy z napędem stałym lub dołączanym – ręcznie lub automatycznie.
Jaki napęd na 4 koła wybrać do codziennej jazdy?
Jeżeli samochód przede wszystkim porusza się po drogach asfaltowych lub niewielkich nierównościach, sprawdzi się napęd 4×4 dołączany automatycznie.
Jaki rodzaj napędu 4×4 jest najlepszy do samochodów terenowych?
W przypadku aut terenowych pokonujących trudny teren zdecydowanie należy wybrać napęd 4×4 stały lub obsługiwany ręcznie.
